نقش کلسیم در گیاه و علائم کمبود
کلسیم به صورت پکتات کلسیم در دیواره های سلولی گیاهان استفاده میشود. این عنصر نقش مهمی در تشکیل دیواره سلولی و قابلیت انعطاف پذیری آنها دارد. در تقسیم سلولی و حفظ استحکام سلول و نفوذپذیری غشاء موثر است و بر روی آنزیم ها تاثیر گذار بوده و در فرآیند هورمونی دخالت دارد. در استحکام و کیفیت میوه موثر می باشد. این عنصر با حفظ و پایداری سلول های گیاهی و افزایش قدرت بافت، مانع از ایجاد بسیاری از بیماریهای فیزیولوژیکی در محصولات می گردد.
علیرغم آنکه خاک های زراعی کشور ما آهکی بوده و کلسیم یکی از فراوان ترین عناصر پوسته (۳٫۶ درصد) را تشکیل می دهد، ولی به دلایل متعدد من جمله حرکت بسیار کند و دشوار در درون گیاه مشکلاتی را برای درختان میوه مخصوصا میوه هایی که انبار می شوند و نیز برخی از محصولات زراعی مانند توت فرنگی، گوجه فرنگی، هندوانه و … ایجاد کرده است.
سئوال مهم این است که چرا علیرغم آهکی بودن اکثر خاک های زراعی ایران، برخی محصولات کشاورزی از قبیل سیب، هندوانه، گوجه فرنگی و صیفی جات و … عوارض فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم را نشان میدهند؟ در پاسخ به این سوال، علت را میتوان چنین توضیح داد که حرکت کلسیم در درون گیاهان بسیار کند بوده و به دلیل محصور شدن آن در واکوئل ها حرکت آن در درون گیاه فقط از طریق آوندهای چوبی امکانپذیر می باشد. کلسیم جذب شده به این طریق در برگ ها تجمع یافته و به هنگام تجزیه برگی نیز، غلظت کلسیم در برگ ها در حد کفایت باشد ولی در تابستان که هوا گرمتر میشود و میوه نیز درشت تر و نیاز بیشتری به کلسیم دارد، تبخیر از سطح برگ به مراتب بیشتر از سطح میوه ها بوده و به همین دلیل آن مقدار کمی از کلسیم که توسط آوندهای چوبی به میوه می رسید نیز کاهش یافته و علیرغم بالا بودن غلظت کلسیم در برگ ها (حتی بالاتر از غلظت بحرانی و یا حد کفایت) میوه دچار کمبود کلسیم می شود.
غلظت کلسیم در برخی از گیاهان حتی اگر به ده درصد وزن خشک نیز برسد، علائم مسمومیت ایجاد نمی نماید. در سیب و گلابی به خاطر نگهداری آنها به مدت طولانی تر، تاثیر مقدار کلسیم میوه در حفظ کیفیت آن در طول انبارداری نمایان تر است. به دلیل نقش کلسیم در استحکام دیواره سلولی، میوه هایی که تجمع کلسیم در آنها بیشتر است، قابلیت و طول عمر انبارداری در آنها افزایش می یابد و در کشور ما یکی از علل مهم پائین بودن کیفیت میوه و گل های شاخه بریده و در نتیجه پائین بودن خاصیت انبارداری آنها، کمی غلظت کلسیم در آنها می باشد.
ادامه مطلب...